Terugblik Symposium Bestuivers

Op 13 februari vond in Kasteeltuinen Arcen het Symposium Bestuivers plaats, georganiseerd door Het Limburgs Landschap, de Nederlandse Bijenhoudersvereniging en Natuur en Milieufederatie Limburg. De bijeenkomst bracht deskundigen en belanghebbenden samen om te bespreken hoe bestuivers beter beschermd kunnen worden en welke initiatieven bijdragen aan een gezonder ecosysteem.

Wethouder Marij Pollux van de gemeente Venlo opende het symposium met een welkomstwoord. Dagvoorzitter en Ambassadeur van de Nationale Bijenstrategie Ger van Laak blikte terug op de eerste bijeenkomst in 2015. In de afgelopen tien jaar is ecologisch bermbeheer op veel plekken toegepast en meer biodiversiteit gerealiseerd. Ook is het uitvoeringsprogramma Natuurinclusieve Landbouw Limburg ondertekend.

De rol van de Natuurherstelwet

Anthonie Stip van De Vlinderstichting besprak de doelstellingen voor bestuivers in de Natuurherstelwet. Nederland telt meer dan 3000 soorten bestuivers, waaronder bijen, zweefvliegen, dag- en nachtvlinders, maar ook kevers, mieren, wespen, vliegen en wantsen. Door de intensivering van de landbouw zijn veel natuurlijke elementen zoals heggen en kruidenrijk grasland verdwenen, wat een sterke daling van bestuivers veroorzaakt. Alleen al in de laatste vijf jaar is het aantal hommels met 40% afgenomen. De EU verplicht alle lidstaten een nationaal herstelplan te maken met maatregelen voor 20% van het landoppervlak en 20% van het wateroppervlak in 2030. In 2050 dienen 100% van de ecosystemen hersteld te zijn. Geleidelijke overgangen van bos via mantel en zoom vegetatie naar grasland kunnen hieraan bijdragen. Gefaseerd maaien van bermen en sinusbeheer van graslanden dragen bij aan betere leefomstandigheden voor bestuivers.

Boshommellandschap in het Geuldal

David Kleijn van Wageningen Universiteit besprak het Boshommellandschap in het Geuldal. De boshommel, ernstig bedreigd en opgenomen op de rode lijst, werd in 2021 opnieuw waargenomen in Zuid-Limburg. Studenten en bijenexpert Ivo Raemakers voerden in 2018 en 2019 een inventarisatie uit naar de bloembeschikbaarheid en bijenstand. Het project zet in op een permanent bloeiend landschap via gefaseerd maaien, begrazing en bijvriendelijk beheer van akkerranden en heggen. Monitoring is essentieel om de effectiviteit van maatregelen te beoordelen en het beheer te optimaliseren. Door het beheer te blijven afstemmen en de beoogde effecten en behaalde resultaten te blijven communiceren, zit er nu een stijgende lijn in soortenrijkdom en biodiversiteit.

Grensoverschrijdend bermbeheer: ‘Räume für Säume’

André Claassen van Grenspark Maas-Swalm-Nette presenteerde het project ‘Räume für Säume’, een Duits-Nederlandse samenwerking op het gebied van bermbeheer. Dit project, voortgekomen uit een expertmeeting in 2022, richt zich op kennisuitwisseling, demonstraties van maaimethoden en certificering (zoals Kleurkeur). De uitvoer van het project vindt plaats in 2025 en 2026 en wordt ondersteund door het Kleine Projectenfonds Euregio. Drie Nederlandse en drie Duitse gemeenten nemen actief deel, terwijl andere gemeenten kunnen aansluiten bij bijeenkomsten.

Bijenhotspots in Maastricht

Peter Alblas van CNME Maastricht besprak de stedelijke dynamiek voor wilde bijen. Maastricht is met 148 soorten wilde bijen, waarvan 39 op de Rode Lijst, de bijenrijkste gemeente van Limburg. De succesfactoren zijn toegang tot stuifmeel, nestgelegenheid en connectiviteit. Er zijn tien heuveltjes aangelegd met de lokale grondsoorten mergel, leem en stol, deels kaal en deels begroeid met inheemse kruiden. Uitdagingen bij beheer zijn extreme droogte en onduidelijkheid over wieden bij betrokken omwonenden. Tijdelijke braakliggende terreinen en nieuwbouw locaties bieden kansen voor nieuwe bijenhabitats.

Zoem Zone Limburg: een toekomst voor bestuivers

Grietje Lenstra en Noa van Mulken van de Natuur en Milieufederatie Limburg introduceerden het project Zoem Zone Limburg. Een van de grootste uitdagingen voor bestuivers is het gebrek aan connectiviteit in het landschap. Dit project, geïnspireerd op het succesvolle Bijenlandschap West-Brabant, zet in op het ontwikkelen van een kansenkaart en een stimuleringsfonds voor lokale initiatieven. Partners worden gevraagd zich voor vijf jaar te committeren aan het versterken van bijvriendelijke gebieden. Er is een stimuleringsfonds beschikbaar voor lokale initiatieven en het organiseren van bijeenkomsten en evenementen. Het is een laagdrempelig fonds om te inspireren en te activeren, praktijkprojecten te realiseren en lokale coalities te versterken. Samen maken we van Limburg een bruisende zoem zone!

Afsluiting en vervolg

Ger van Laak sloot de dag af en benadrukte het belang van samenwerking. Na afloop was er gelegenheid om te netwerken en ideeën uit te wisselen. Het symposium bood waardevolle inzichten en inspiratie om bestuivers in Limburg een betere toekomst te geven.

Foto’s: Henk Heijligers, Limburgs Landschap